Cây rau đay: Nhận biết, công dụng, cách trồng cây rau đay

Cây rau đay không chỉ là một nguồn gia vị phong phú cho các món ăn. Mà còn có nhiều tính chất dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Nhận biết cây rau đay dựa vào hình dáng lá và mùi thơm đặc trưng mà nó mang lại. Hơn nữa, cây rau đay có những công dụng tuyệt vời trong việc cải thiện hương vị cho các món ăn, hỗ trợ tiêu hóa, và nhiều ứng dụng khác trong lĩnh vực y học dân dụ.

Đồng thời, việc trồng cây rau đay tại nhà không chỉ mang lại nguồn nguyên liệu tươi ngon. Mà còn là một hoạt động thú vị và thú vị cho những người yêu trồng cây và chăm sóc vườn. Hãy cùng Wiki Cây tìm hiểu về cây rau đay, một loại cây thực phẩm và y học vô cùng hữu ích trong bài viết dưới đây ngay nhé!

Rau đay là rau gì?

Rau đay có tên khoa học là Corchorus olitorius L, thuộc họ Đay Tiliaceae. Đây là loài cây sống lâu năm, có nguồn gốc hoang dại. Và dần dần được trồng trọt từ rất lâu đời ở các nước châu Á, châu Phi.

Rau đay là cây thân thảo, tuy nhiên có chiều cao tương đối vượt bật hơn. So với các loại rau khác cột cây rau đay khi trưởng thành có thể cao từ 1 – 2 m. Thân cây nhỏ, nhẵn, có màu xanh hoặc nâu đỏ tùy theo giống, ít phân nhánh.

Lá cây rau đay là bộ phận được sử dụng nhiều nhất, có công dụng như một loại thực phẩm. Chúng có phiến hình trái xoan nhọn hay tù ở gốc. Gốc lá hình tròn, có cuống ngắn, 2 bên mép có nhiều răng cưa nhỏ xinh, mặt dưới lá chứa 3 – 5 gân.

Hoa rau đay mọc ở nách lá, có màu vàng nhẹ nhàng lại thêm kích thướt nhỏ nhắn. Nên nhìn trông rất đáng yêu. Mỗi cuống thường mọc 3 hoa. Khi hoa tàn sẽ cho ra những quả dài, hình trụ, vỏ ngoài nhẵn. Bên trong có nhiều hạt nhỏ li ti màu đen. Hạt cây rau đay được thu hoạch chủ yếu để làm giống và làm thuốc chữa bệnh.

Công dụng tuyệt vời của rau đay

Theo các nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra ngoài việc bổ sung nhiều chất xơ. Và nước như những loại rau thông thường thì rau đay còn chứa nhiều loại vitamin. Khoáng chất và các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể. Như vitamin A, B1, B2, C, E, canxi, photpho, kẽm, sắt, chất nhầy.

Không chỉ có lá rau đay, có thể bạn chưa biết hạt rau đay. Cũng là một thực phẩm vô cùng bổ ích nữa đấy. Trong hạt rau đay lại chứa hàm lượng các chất corchorosid và olitorisid phong phú có lợi cho sức khỏe. Chính vì nhiều dưỡng chất như vậy nên rau đay hứa hẹn sẽ là một loại thực phẩm có rất nhiều công dụng.

1. Rau đay – thực phẩm bổ sung sắt, ngăn ngừa thiếu máu vô cùng hiệu quả

Trong các loại rau thì rau đay đứng đầu về hàm lượng sắt. Đặc biệt là cây rau đay có thân màu tím đỏ. Cứ ăn 100g rau đay, bạn đã cung cấp cho cơ thể khoảng 7mg sắt. Do đó các bác sĩ chuyên khoa sản thường khuyên phụ nữ sau sinh. Mỗi ngày chỉ cần ăn khoảng 2g – 3g rau đay là đã có thể đủ cung cấp nhu cầu sắt cho cả mẹ lẫn con.

Đồng thời nếu gia đình bạn có người đang bị thiếu máu do thiếu chất sắt. Thì việc lựa chọn rau đay vào thực đơn hằng ngày sẽ giúp tăng số lượng hồng cầu. Từ đó sản xuất đủ máu để đảm bảo cho mọi hoạt động của cơ thể diễn ra bình thường.

2. Thông tiểu, ngăn ngừa viêm nhiễm đường tiết niệu

Theo y học cổ truyền cho rằng rau đay có đặc tính chứa nhiều nước. Lợi tiểu nên có tác dụng thông tiểu bằng cách kích thích hoạt động tiểu tiện và tăng lưu lượng nước tiểu. Do đó đối với những người đang gặp phải vấn đề như tiểu rắt, bí tiểu. Đau buốt khi đi tiểu thì rau đay chính là thực phẩm vàng vô cùng dễ tìm.

3. Chống còi xương cho trẻ

Có thể bạn chưa biết trong rau đay chứa rất nhiều canxi, một chất không hề dễ kiếm trong các loại rau khác. Trong một lạng rau đay thì có chứa đến 182mg canxi. Do đó, nếu muốn trẻ nhà bạn hạn chế được nguy cơ còi xương, chậm lớn. Thì việc cho trẻ sử dụng rau đay vào các bữa ăn là một sự lựa chọn tuyệt vời đấy!

Không nhưng vậy, người lớn ăn rau đay đều đặn 3 – 4 bữa trong tuần. Cũng giúp ngăn ngừa các bệnh lý về xương khớp. Như thoái hóa khớp, loãng xương, vôi hóa khớp vô cùng hiệu quả.

Ngoài các công dụng trên thì rau đay còn có rất nhiều công dụng khác. Như kháng viêm, chống hen suyễn, chữa trị khi bị rắn cắn. Nâng cao sức khỏe tim mạch, giải nhiệt, tiêu độc, lợi sữa…

Trồng rau đay tại nhà dễ hay khó?

Có thể nói với thực trạng đất trồng ngày càng bị thu hẹp như hiện nay. Thì việc trồng rau sẽ vô cùng khó khăn, đặc biệt là những người ở phố. Do đó, giải pháp hữu hiệu nhất cho vấn đề này là bạn có thể tiết kiệm. Diện tích bằng cách trồng rau vào những thùng xốp, khay, chậu…

Và đây là cách bạn có thể tạo ra một vườn rau xanh mát từ những vật dụng thô sơ đó.

1. Thời vụ trồng rau đay

Là một loại rau nhiệt đới, ưa thích khí hậu ấm áp, ôn hòa. Có khả năng chịu nắng nhưng chịu rét kém nên thời điểm gieo hạt rau đay tốt nhất là vào cuối xuân. Để cây có thể sinh trưởng, phát triển tốt khi tiếp xúc đầy đủ ánh nắng hè về.

Bạn có thể gieo trồng từ tháng 3 đến tháng 7 và thu hoạch từ tháng 5 đến tháng 9. Vì nếu gieo hạt và trồng cây muộn hơn vào mùa lạnh. Hạt sẽ chậm nảy mầm, cây sinh trưởng phát triển kém, thân lá cằn cỗi.

2. Vị trí trồng cây lí tưởng

Rau đay ưa thích ánh sáng, có khả năng chịu nhiệt tốt, không chịu được ngập úng. Nên được xem là loài rau quốc dân của các nước ưa hạn ở châu Á. Và châu Phi, 17 – 30° C là tối ưu cho sự phát triển của cây.

Do đó khi trồng cây bạn cần lựa chọn những nơi khô ráo, có nhiều ánh sáng. Như sân thượng, ban công… Để cây có thể dễ dàng quang hợp và ngày càng phát triển xanh tốt.

3. Chuẩn bị dụng cụ, đất trồng

Vì rau đay có kích thước tương đối cao hơn so với các loại rau khác. Nên khi trồng bạn cần phải chuẩn bị thùng xốp hay khay trồng rau có kích thướt lớn. Và sâu hơn như khay trồng rau hình chữ nhật, Aquaponics… Tuy nhiên chú ý là phải có lỗ thoát nước vì rau đay không chịu được ngập úng.

Rau đay là một loại cây vô cùng dễ chịu, không đòi hỏi dưỡng chất nhiều. Tuy nhiên để cây có thể phát triển khỏe mạnh. Thì bạn nên đáp ứng đầy đủ các dưỡng chất cơ bản.

Đất được chọn để trồng cây phải là đất tơi xốp, giàu mùn. Nhưng phải có khả năng giữ nước và thoát nước tốt. Bạn có thể phối trộn đất theo công thức đơn giản với tỉ lệ 3 đất sạch: 3 phân trùn quế : 2 giá thể trấu hun : 2 giá thể mụn dừa.

Tuy nhiên nếu bạn quá bận rộn thì để tiết kiệm thời gian và công sức bạn. Nên sử dụng nguồn đất hữu cơ giàu dinh dưỡng đã qua phối trộn. Và xử lý dùng cho tất cả các loại rau là đất sạch hữu cơ Sfarm chuyên dùng cho rau ăn lá.

Cho đất trồng đã phối trộn vào trong thùng xốp hoặc khay trồng. Chú ý không nên quá đầy mà nên dưới miệng thùng 5 – 7 cm. Để sau khi trồng không bị đổ ra ngoài để chúng ta cũng dễ dàng chăm sóc hơn.

4. Chuẩn bị hạt giống

Hiện nay trên thị trường có rau đay trắng và rau đay đỏ, tùy theo sở thích. Mà bạn có thể chọn được loại hạt giống thích hợp. Tuy nhiên theo một số nghiên cứu chỉ ra rằng rau đay đỏ tốt cho sức khỏe hơn nhiều so với rau đay trắng.

Sau khi mua về bạn nên lưu ý một điều rằng hạt rau đay hơi cứng. Nên bạn phải tiến hành ngâm trong nước ấm (2 sôi : 3 lạnh) trong 2 – 5 giờ. Tiếp theo bạn đem hạt giống đã ngâm đi rửa sạch rồi ủ khăn ấm đến khi hạt có giấu hiệu nảy mầm thì đem đi gieo ngay.

5. Tiến hành trồng ngay thôi nào

Đầu tiên, để tạo độ ẩm cần thiết cho đất bạn nên tưới một lớp nước vừa phải. Và xới đất lên cho thật đều. Sau đó gieo hạt với khoảng cách cây cách cây hàng cách hàng 20. Mỗi hốc như vậy nên gieo 2 – 3 hạt. Tiếp đến bạn nên rải một lớp đất mỏng phủ lên bề mặt hạt giống mới gieo.

Cuối cùng bạn nên tiến hành che phủ 5 – 7 ngày bằng rơm rạ, mụn dừa, trấu hun… Hoặc sử dụng lưới che nắng che lên trên và nhớ tưới nước. Để hạt đủ độ ẩm nhanh chóng nảy mầm nhé!

Chăm sóc rau đay trồng chậu

– Chế độ nước

Ông bà ta thường có câu “Nhất nước, nhị phân, tam cần, tứ giống.” Do đó để công việc trồng rau đay nhà bạn đạt hiệu quả cao như mong đợi. Thì việc tưới nước sao cho hợp lí là điều rất quan trọng.

Khi mới gieo hạt để tăng khả năng nảy mầm và sống sót, tránh bị mất nước. Khi còn yếu bạn nên tưới ngày 2 lần sáng chiều. Còn vào thời điểm khi cây đã lớn và bắt đầu sinh trưởng phát triển khỏe mạnh. Thì bạn có thể tưới 1 – 2 ngày tưới cây 1 lần và có thể điều chỉnh tùy theo thời tiết.

1. Hàm lượng dinh dưỡng

Có nguồn gốc từ loài cây hoang dại nên sức sống của rau đay rất bền bỉ. Đặc biệt nó thể sống ở những vùng đất cằn cỗi. Do đó khi trồng để đảm bảo rau đay thu hoạch thực sự là rau sạch. Thì bạn có thể không cần bón phân vô cơ cho cây. Mà thay vào đó có thể bổ sung dinh dưỡng bằng cách sau.

Sau khi gieo khoảng 7 – 10 ngày thì rau đã bắt đầu ra lá, rễ cũng tương đối ổn định. Lúc đó bạn có thể sử dụng các loại phân bón hữu. Đã qua xử lí như phân bò, phân gà nhật, phân trùn quế…

Hoặc các loại phân bón lá hữu cơ hấp thụ nhanh chóng hơn. Như phân đạm cá, rong biển, phân bánh dầu dạng nước… Bón định kì 2 tuần/ lần.

Chú ý: Sau khi bón phân phải tưới lại bằng nước sạch để đảm bảo cây không bị cháy lá. Đồng thời cần quan sát mức độ sinh trưởng và màu sắc của lá. Mà có thể xác định số lần bón phân và điều chỉnh liều lượng phân bón tăng giảm sao cho phù hợp.

2. Nhổ cỏ, tỉa cây

Phải thường xuyên nhổ cỏ và vun gốc để cây có thể phát triển mạnh. Đặc biệt là trong quá trình bón phân để cỏ không cạnh tranh hút hết các chất dinh dưỡng của cây.

Rau đay có tán lá dày và rộng, do đó khi cây cao khoảng 20cm, nếu cây mọc quá dày. Bạn nên tỉa bớt cây sao cho khoảng cách giữa các cây khoảng 25 – 30cm. Để cây có đủ không gian phát triển thân cành.

Đồng thời khi cây cao được khoảng 30cm là bạn có thể bấm ngọn rau ăn dần. Việc này sẽ làm hạn chế sự tăng trưởng chồi ngọn của cây. Kích thích cây phát triển và ra nhiều nhánh, chồi bên. Chú ý, khi ngắt ngọn, bạn cần chừa lại khoảng 3 – 4 đốt từ gốc của cây để cây tiếp tục phát triển nhiều nhánh.

3. Sâu bệnh hại

Bệnh do nấm Colletotrichum gloeosporioides và Cephaleures virescens gây ra, rau đay khi bị bệnh sẽ thấy ngay các vết đốm màu nâu xẫm, có viền nâu đỏ. Vết đốm sẽ lan rộng và có thể tạo ra vết hoại tử. Nếu vạch lá nhìn mặt dưới có thể thấy xuất hiện lấm tấm các bào tử màu đen.

Bệnh thán thư thường xuất hiện vào mùa mưa ẩm ướt, hoặc do không kiểm soát được lượng nước tưới, khiến bề mặt lá nhận quá nhiều nước, và lây lan nhờ nước hoặc gió.

Khi bệnh xuất hiện, bạn cần phải nhanh chóng cắt bỏ những lá bị bệnh, đem chậu cây được đặt nơi thoáng đãng, không nên tưới vườn ươm quá ẩm, đồng thời phòng trừ bằng các loại thuốc trừ nấm bệnh như Antracol, Ridomil Gold, Aliette….

4. Sâu xanh, sâu khoang, bọ trĩ, rầy xanh…

Trồng rau đay thì bạn nên yên tâm một điều rằng loại rau này rất ít bị sâu hại tấn công. Tuy nhiên thỉnh thoảng trên cây cũng xuất hiện một số loài sâu hại. Như sâu xanh, sâu khoang, bọ trĩ, rầy xanh…

Khi thấy sự xuất hiện của chúng trên vườn rau nhà mình. Bạn có thể dùng tay bắt trực tiếp hoặc sử dụng dịch tỏi. Neem Chito, dầu khoáng SK Enspray 99 EC, Bio – B, Radiant…

10 công dụng của rau đay

Rau đay không chỉ là một loại gia vị quen thuộc trong nấu ăn. Mà còn có nhiều công dụng khác nhau trong lĩnh vực y học và sức khỏe. Dưới đây là 10 công dụng của rau đay:

1. Rau đay giúp nhuận tràng, trị bệnh táo bón

Bên cạnh đó, trong rau đay có nhiều chất nhờn và đường sucrose và inositol. Có công dụng kích thích ruột vận động, làm mềm phân trị táo bón cực kì hiệu quả.

2. Rau đay tốt cho tim mạch

Hạt của cây rau đay chứa nhiều glycosid khác nhau, nhưng chủ yếu là corchorosid và olitorisid. Các chất này có hoạt chất giúp trợ tim cao. Làm tăng sức co bóp của tim và giảm nhịp tim bằng với nhịp đập sinh học.

3. Rau đay giúp thanh nhiệt, giải độc cơ thể

Rau đay vốn có nhiều nước lại có tính hàn cao nên rất tốt trong việc thanh lọc cơ thể. Có tác dụng làm mát, trị các bệnh về nhiệt như nóng trong người, nhiệt miệng, chữa say nắng,… Đặc biệt trong thời tiết nóng bức như hiện nay. Cơ thể sẽ cảm thấy khó chịu, bức bối gây cảm giác chán ăn, khó ngủ.

4. Rau đay giúp tăng cường sữa cho mẹ bầu

Vì trong rau đay chứa nhiều nước nên làm tăng thể tích sữa. Đặc biệt chất nhầy trong rau đay sẽ đẩy sữa về nhiều hơn. Sau khi sinh, bà mẹ nếu được ăn rau đay liên tiếp trong 4 tuần. Sẽ thấy rõ lượng sữa ngày một tăng lên đều đặn.

5. Rau đay chống còi xương, tốt cho trẻ đang ăn dặm

Rau đay là món ăn trong thực đơn không thể bỏ qua của các bé đang trong độ tuổi ăn dặm. Trong độ tuổi này, trẻ dễ mắc phải bệnh còi xương. Nên cần bổ sung thật nhiều chất dinh dưỡng. Và canxi là loại chất đặc biệt có nhiều trong rau đay.

Khi chế biến món ăn cho trẻ, các mẹ nhớ lưu ý bỏ cuống, chỉ lấy lá. Thái nhuyễn và xay cùng bột cho bé ăn. Người lớn bị loãng xương vôi hóa khớp, loãng xương. Thoái hóa xương khớp cũng nên ăn rau đay đều đặn mỗi tuần để cải thiện triệu chứng bệnh.

6. Rau đay giúp lợi tiểu, phòng tránh viêm đường tiết niệu

Những người thường bị khó tiểu, tiểu rát thì rau đay là một bài thuốc không thể bỏ lỡ. Rau đây có hoạt chất vận động tim mạch tốt. Nên sẽ làm tăng số lượng nước tiểu giúp nước tiểu dễ dàng đi ra ngoài.

Ngoài ra rau đay còn có khả năng kháng viêm tự nhiên. Nếu dùng thường xuyên sẽ có tác dụng chống viêm. Sưng ở các bộ phận như bàng quang, đường tiết niệu,…

7. Rau đay giúp sơ cứu vết thương, trị rắn cắn

Nghe có vẻ lạ tai nhưng sự thật đây là một trong những công dụng cực kì tuyệt vời của rau đay. Khi bị rắn cắn, bạn cần chọn ngọn rau đay. Kết hợp với ngọn chuối tiêu, dây kim cang mỗi thứ một nắm, rửa sạch vẩy ráo nước. Sau đó thái nhỏ vắt lấy nước cốt để uống, còn bã thì đắp vào chỗ vết cắn.

8. Rau đay giúp kháng viêm

Trong chất nhớt của rau đay có chứa những chất như:

– Vanillic

– Hydroxybenzoic

– Ferulic

– Coumaric

4 thành phần trên đều có tác dụng kháng viêm. Tuy không mạnh bằng các loại thuốc tây (tân dược). Nhưng giúp bạn phòng ngừa bệnh tật an toàn, ít tác dụng phụ.

9. Rau đay giúp chống hen suyễn

Hạt của cây đay có tác dụng tiêu đàm, chống phù thũng, giảm co thắt đường thở. Và hỗ trợ chặn đứng cơn hen suyễn.

Người bị hen suyễn lâu năm có thể trồng cây đay để lấy hạt pha nước uống thường xuyên. Để phòng bệnh, ngăn chặn triệu chứng rất hiệu quả.

10. Rau đay giúp ngăn ngừa thiếu máu

Trong khoảng 100mg rau đay có chứa khoảng 7mg chất sắt. Vì thế rau đay được xếp hàng đầu trong những loại rau củ bổ máu nhất. Những phụ nữ sau sinh có thể dùng khoảng 200-300g rau đay/ngày là có thể đáp ứng đủ nhu cầu bổ sung chất sắt cho cơ thể.

Ngoài ra, người bị thiếu máu do thiếu sắt cũng nên thường xuyên. Bổ sung thực phẩm này vào chế độ ăn để cải thiện triệu chứng thiếu máu.

Tác dụng của rau đay

Lá rau đay dài có chất nhầy dịu nên dùng ăn bổ lợi tiêu hoá, nhuận tràng, giải nhiệt và lợi tiểu. Toàn cây có vị đắng, tính lạnh, có tác dụng kháng viêm, cầm máu. Giải nóng mùa hè, hoạt trường, lợi sữa, sinh tận dịch. khỏi táo bón, làm cho dễ đẻ và mát máu, an thai. Hạt đay quả dài có vị đắng, tính nóng, không độc, có tác dụng chuyển máu, bổ tim.

Rau đay chủ yếu dùng nấu canh (với cua, tôm tép), đôi khi với mồng tới hoặc mướp. Món canh rau đay với thịt cua. Đồng (đâm nhuyễn lọc bỏ xác) là món ăn truyền thống và bổ dưỡng ở miền Bắc Việt Nam.

– Theo Đông y

Rau đay có vị cay, tính lạnh, không độc, có công dụng giải nhiệt. Nhuận tràng, tiêu đàm, cầm máu, giải cảm nắng, giải ngộ độc thực phẩm ôi thiu…

Lá và hạt non của cây đay vừa được dùng làm rau và vừa được dùng. Như vị thuốc ở nhiều nước như: Bangladesh, Trung Đông, châu Phi, Đông Nam Á, Bengal…

Ở Nhật Bản lá rau đay được dùng trong bữa ăn như một loại thuốc bổ, đôi khi lá rau đay sấy khô thay thế cho cà phê và trà được dùng bởi những người ăn kiên.

Ở vùng Bengal lá rau đay được sấy khô và sắc nước uống để trị bệnh gan.

Ở Ấn Độ lá rau đay khô được sắc uống để trị bệnh nhức đầu, trướng hơi và giải nhiệt.

Ở Malaysia sử dụng nước sắc của lá rau đay để trị kiết lỵ, họ và bịnh ho lao, và như một loại thuốc bổ cho trẻ em. Ngoài ra bột lá rau đay sấy khô tán nhuyễn và ngâm nước nóng dùng để băng vết thương.

Ở Quảng Tây (Trung Quốc) người ta dùng toàn cây trị thấp khớp, đau xương và dùng ngoài trị lở ghẻ.

Ở Nhật Bản đay được sử dụng như một loại thuốc thảo dược để kiểm soát hay ngăn ngừa bệnh lỵ, sâu và táo bón lá đang được sử dụng làm thực phẩm chức năng y tế.

Ngoài ra Y học cổ truyền ở nhiều nước Đông Nam A cũng sử dụng , rau đay để trị suy nhược khó tiêu, rối loạn gan,viêm bàng quang mạn tính, bệnh lậu, khó tiêu, đau ruột và dạ dày.

Hạt đay có vị đắng, tính nóng, có độc, có tác dụng hoạt huyết, trợ tim.

Một số lưu ý khi sử dụng rau đay

Trước khi sử dụng rau đay, bạn cần lưu ý đến một số vấn đề sau. Để phòng tránh một số trường hợp tiêu cực có thể xảy ra:

– Các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với một số thành phần có trong rau đay tuyệt đối không nên sử dụng

– Về bản chất, rau đay có tính mát nên đối tượng bị tiêu chảy không nên ăn loại rau này. Nếu không may sử dụng phải, tình trạng tiêu chảy có thể nghiêm trọng hơn;

– Để phát huy tối đa công dụng lợi sữa, các bà mẹ sau sinh. Nên sử dụng rau đay đỏ tía thay vì chọn rau đay trắng.

Lời kết

Trên đây là những thông tin liên quan đến rau đay cũng như một số bài thuốc liên quan mà Wikicay chia sẻ đến cho bạn. Hy vọng những thông tin được chia sẻ trong bài viết sẽ giúp ích cho bạn đọc trong việc điều trị và chăm sóc sức khỏe.

Tuy nhiên, những thông tin trên chỉ mang giá trị tham khảo. Do đó, người bệnh nên tham vấn ý kiến của chuyên gia trước khi sử dụng để phòng tránh một số rủi ro có thể xảy ra. Chúc bạn áp dụng thành công nhé!